چند بازی برای کودکان بیش فعال
والدین و متخصصین زیادی ساعت ها وقت خود را صرف پیدا کردن بازی برای کودکان بیش فعال و سرگرمی هایی برای تمرکز و نقص توجه کودکان بیش فعال می کنند. شیوع بیش فعالی (ADHD) رو به افزایش است اما والدین از کاربرد داروهای روانپزشکی برای کودکان خود هراس خاصی دارند. چه بسا دارو درمانی تنها اثر مقطعی داشته باشد. لذا کار بر روی درمان های روانشناختی و غیر دارویی ضروری به نظر می رسد.
بازی درمانی کودکان بیش فعال
بازی برای درمان و ارتقاء کودکان ضروری است. تا حدوی ضروری است که مرکز بازی درمانی برای درمان مشکلات رفتاری، خلقی و اضطرابی کودکان وجود دارد! کودک بیش فعال، معمولا یک بازی یا یک فعالیت را تا آخر به سرانجام نمی رساند و در نیمه راه رها می کند اما به هر حال کودکان در سن مدرسه، برای یادگیری درس های خود و انجام تکالیف شان، نیازمند حدی از توجه و تمرکز هستند و اگر کودک نتواند توجه و تمرکز خود را کنترل کند، در یادگیری و انجام تکالیف خواندن، نوشتن و ریاضی دچار مشکل می شود.
بدترین تنبیه برای کودک بیش فعال، این است که از او بخواهید کاری انجام دهد که نیاز به توجه و تمرکز داشته باشد؛ مثلا به او بگویید بیا با هم این مسئله ریاضی را حل کنیم. در این حالت معمولا کودک حاضر است هر کار دیگری بکند، به غیر از تمرکز روی آن مسئله ریاضی. در موارد بسیار شدید باید ضمن بازی درمانی از دارو درمانی نیز استفاده کرد.
بازی هایی مانند پازل، راه رفتن بر روی تختههای تعادلی، مسدود کردن نخود و لوبیا و تشکیلخانه، نقاشی و فعالیتهای بدنی را در درمان اختلال بیش فعالی و فقدان توجه می توانند موثر باشند. بازیهایی مانند پازل موجب تمرکز مبتلایان به این اختلال میشود، بنابراین استفاده از پازلها میتواند مشکل عدم یادگیری در این کودکان را که بخشی از آن به عدم تمرکز مربوط شود برطرف کند.
بازی درمانی کودک محور مبتنی بر رابطه کودک – والد (CPRT)
با استفاده از گروه های کوچک، اصول ومهارت های اولیه بازی درمانی کودک محور به والدین آموزش داده می شود. در بازی درمانی کودک محور ارتباط درمانی والد وکودک بر حل مشکل متمرکز است تا ارتباط بین کودک و والد افزایش یابد. بازی یک روش اولیه کودکان برای بیان کردن خودشان می باشد، بنابراین در سی پی آر تی بازی به عنوان وسیله ای برای تسهیل تعامل وافزایش ارتباط بین کودک و والد بکار برد و والدین مهارت های جدید را در ۳۰ دقیقه بازی هفتگی تمرین می کنند و تجربیات خود را به گروه گزارش می کنند.
اهداف و مقاصد بازی درمانی کودکان بیش فعال
اهداف برای والدین
- یادگیری اصول و مهارت های بازی درمانی کودک محور
- یادگیری چگونگی تشویق خودمداری، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس در کودکان
- رشد درک و نگرش واقع بینانه نسبت به خود و کودک
- افزایش پذیرش خود و اعتماد به نفس والدین در توانایی های خود
- رشد مهارت های فرزندپروری موثر بر اساس تکامل راهکارهای مناسب
اهداف بازی درمانی برای کودکان
- تجربه کردن مثبت تر احساسات عزت نفس از طریق بازی، ارزش، اعتماد به نفس و شایستگی از طریق احساس پذیرش، درک
- تغییر هرگونه برداشت های منفی احساسات، نگرش ها و رفتار والد از طریق اعتماد و احساس امنیت
- کاهش یا از بین بردن رفتار مشکل ساز
- رشد منبع درونی کنترل (کنترل خود)، تبدیل به خود مداری بیشتر، مسئولیت پذیری کارها و در نهایت روش های مناسب در بیان و برآوردن نیازها
- رشد موثر مهارت های حل مسئله
اهداف برای رابطه والد و کودک
- تقویت رابطه والد و کودک و پرورش حس اعتماد، امنیت و نزدیکی برای والد و کودک
- بهبود تعاملات خانواده و ابراز محبت
- افزایش سطح شادی و لذت بین والد و کودک
- بهبود مقابله با استرس و حل مشکل
مطالعات حاکی از این است که بازی درمانی باعث کاهش معنی دار شدت علائم بیش فعالی همراه با کمبود توجه، بیش فعالی، کمبود توجه، خطاهای پاسخ دهی و افزایش معنی دار زمان پاسخ دهی می شود. در واقع می توان از بازی درمانی به عنوان یک روش درمانی موثر برای کودکان و نوجوانان مبتلایان به ADHD بهره برد.
بلین به بررسی تاثیر بازی درمانی شناختی رفتاری در حل مشکلات مبتلایان به ADHD پرداخت که نتایج وی نیز حاکی از تاثیر معنادار بازی درمانی در بهبود مشکلات ناشی از این اختلال بود.
مور نیز به منظور افزایش مهارت کودکان مبتلا به ADHD از نوعی تمرین چشمی شبه بازی استفاده نمود. نتایج آن نشان داد که با گذشت زمان، تکانش گری چشم های این کودکان کاهش یافته، تمرکز وتوجه افزایش داشته و مهارت های گوش دادن در این کودکان بهتر می گردد.
بازی های مناسب برای کودک بیش فعال – بازی درمانی کودکان بیش فعال
بازی با لیوان آب
یک لیوان آب سرخالی به کودک می دهیم و از او می خواهیم مسافت حدود یک متر را با این لیوان برود و برگردد و مواظب باشد که آب از لیوان نریزد. این بازی تمرکز و برقراری، حفظ تعادل بین دست و پا و چشم کودک مان را قوی می کند و باعث می شود که نوشتن از روی کتاب برای کودک آسان شود. بعد از چند روز، به یک مرحله سخت تر می رویم و از کودک می خواهیم که با همان لیوان آب از سه یا چهار پله بالا و پایین برود.
بازی فوت کردن شمع
از کودک می خواهیم، شمعی را که روشن کرده ایم فوت کند، بدون خاموش شدن شعله، یعنی فقط شعله شمع حرکت کند ولی خاموش نشود. این بازی هم ممکن است مثل بازی های دیگر برای بچه ها سخت باشد ولی کودک شما با تمرین و تشویق موفق به انجامش می شود.
راه رفتن روی جدول
با کودک خود به کوچه بروید و از او بخواهید، مسافتی را روی جدول کنار کوچه یا خیابان راه برود و دست های خود را باز نگه دارد، این بازی کمک زیادی به حفظ تعادل بدن و تمرکز او دارد.
بازی با توپ تخم مرغی
یک توپ تخم مرغی را روی میزی به طول تقریبا یک متر بگذارید. خود شما در یک طرف میز و کودکتان سمت دیگر میز بنشینید و این توپ را با کمک فوت کردن به سمت مقابل هدایت کنید، طوری که توپ به جای دیگری نرود و اگر هم رفت، با کمک فوت آن را به مسیر درستش برگردانید.
معرفی برخی بازی های توجه و تمرکز برای کودکان بیش فعال
بازی یخزدگی
خیلی سخت میتوان کودک بیش فعال را برای چند ثانیه سر جایش نگه داشت و نشاند. به او بگویید که میخواهید بازی یخزدگی کنید. این بازی بدین صورت است که او شروع به بازی و فعالیت میکند و وقتی شما میگویید: «یخ بزن»، او در همان حالت برای چند ثانیه باقی میماند ـ برای شروع از ۱۰ ثانیه شروع کنید. اگر او توانست در این حالت باقی بماند، نوبت به شما میرسد ولی اگر نتوانست، آنقدر باید این بازی را ادامه دهید تا بتواند به مدت ۱۰ ثانیه یخ بزند.
بازی همراه با موسیقی
کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب نیاز به یادآوری برای تمرکز روی تکالیفشان دارند. تحقیقات نشان داده که موسیقی و بازی های توجه و تمرکز کمک زیادی به سازماندهی فضا و زمان میکند. بنابراین، یکی از روشهای یادگیری و حافظه برای کودکان مبتلا به بیش فعالی، بازی همراه با موسیقی است؛ یعنی تکالیف او را با موسیقی و آهنگ به او یادآور شوید تا او به کارهای روزمرهاش بپردازد. بدین منظور میتوانید بازی آدمآهنی کنید. در این بازی میگویید: «تو یک آدمآهنی هستی و من هر برنامهای را که برای تو میگویم یا برایت مینویسم، اجرا میکنی. حالا شروع کن. دو قدم به عقب. حالا بچرخ و یک قدم به سمت راست، یک قدم به جلو، جلوی پایت یک اسباب بازی است. آن را بردار. یک قدم به چپ. حالا آن را توی جعبه اسباب بازیها بینداز.» یا «تو یک آدمآهنی هستی که لباسهای کثیف را از لباسهای تمیز جدا کرده و کشو را مرتب میکند». این بازی میتواند همراه با موسیقی باشد که بر تمرکز کودک اثر بسیار خوبی میگذارد.
بازی ایفای نقش شخصیتهای داستان
اگر قبل از خواب در حال خواندن کتاب هستید و هنوز سطح انرژی کودک بالا است، میتوانید بخشی از داستان را به صورت نمایش با هم اجرا کنید: با هم بخزید، خودتان را به جای پلنگ قصه بگذارید یا به او بگویید که نقش پرنسس قصه را بازی کرده و اتفاقات داستان را اجرا کنید. این فعالیت جسمانی به کودک کمک میکند تا هم انرژیاش را در جهت مثبت به کار گیرد و هم به روی حرکات خود هماهنگ با متن داستان تمرکز داشته باشد. به علاوه، او میتواند ماجراهای داستان را برای چند دقیقه در حافظهاش حفظ کرده و به اجرا رساند.