چکیده : در پاسخ به سؤال «از کجا ایزو بگیریم» باید گفت که در گام نخست، مهم‌ترین نکته، اعتبار گواهینامه ایزو است. گواهینامه ایزو تنها زمانی ارزش واقعی دارد که از سوی یک مرجع معتبر بین‌المللی صادر شود؛ در غیر این صورت، ممکن است در بازارهای جهانی و حتی داخلی فاقد اعتبار تلقی گردد. تجربه نشان داده است که برخی سازمان‌ها بدون بررسی کافی، از نهادهایی گواهینامه دریافت می‌کنند که فاقد اعتبار جهانی هستند؛ موضوعی که در زمان ارائه مدارک در مناقصات، صادرات یا همکاری‌های بین‌المللی، مشکلات متعددی ایجاد می‌کند و حتی می‌تواند به از دست رفتن فرصت‌های تجاری منجر شود.
در سال‌های اخیر، توجه به استانداردهای بین‌المللی در میان شرکت‌ها و سازمان‌های ایرانی افزایش چشمگیری داشته است. گواهینامه‌های ایزو به‌عنوان یکی از ابزارهای ارتقای کیفیت، بهبود عملکرد سازمانی و افزایش اعتبار تجاری شناخته می‌شوند. بااین‌حال، یکی از پرسش‌های اساسی فعالان اقتصادی این است که گواهینامه ایزو را باید از کجا دریافت کرد و کدام مرجع صلاحیت صدور آن را دارد؟
اهمیت اعتبار در فرایند اخذ گواهینامه ایزو
در پاسخ به سؤال «از کجا ایزو بگیریم» باید گفت که در گام نخست، مهم‌ترین نکته، اعتبار گواهینامه ایزو است. گواهینامه ایزو تنها زمانی ارزش واقعی دارد که از سوی یک مرجع معتبر بین‌المللی صادر شود؛ در غیر این صورت، ممکن است در بازارهای جهانی و حتی داخلی فاقد اعتبار تلقی گردد. تجربه نشان داده است که برخی سازمان‌ها بدون بررسی کافی، از نهادهایی گواهینامه دریافت می‌کنند که فاقد اعتبار جهانی هستند؛ موضوعی که در زمان ارائه مدارک در مناقصات، صادرات یا همکاری‌های بین‌المللی، مشکلات متعددی ایجاد می‌کند و حتی می‌تواند به از دست رفتن فرصت‌های تجاری منجر شود.
مراجع صدور ایزو در ایران و جهان
در ایران مراجع مختلفی در زمینه صدور ایزو فعالیت دارند، اما همه آن‌ها از نظر سطح اعتبار در یک جایگاه نیستند. برای اطمینان از صحت و ارزش بین‌المللی گواهینامه، لازم است مرجع صادرکننده تحت نظارت یکی از نهادهای معتبر جهانی باشد.
دو نهاد اصلی در سطح بین‌المللی که فرایند اعتباردهی مراجع صدور ایزو را مدیریت می‌کنند عبارت‌اند از:
۱. مجمع بین‌المللی اعتباردهی (IAF)
IAF یا International Accreditation Forum معتبرترین نهاد جهانی در زمینه اعتباربخشی است. هر کشور عضو این مجمع، یک نهاد اعتباردهی ملی (AB) را معرفی می‌کند که وظیفه نظارت بر شرکت‌های صادرکننده گواهینامه (CB) را دارد.
گواهینامه‌هایی که از سوی مراجع دارای تأییدیه IAF صادر می‌شوند، در تمامی کشورهای عضو این سازمان به رسمیت شناخته می‌شوند.
۲. نهاد بین‌المللی اعتباردهی ASCB
ASCB نیز یکی از مراجع شناخته‌شده در انگلستان است که به‌عنوان یک نهاد مستقل و معتبر در سطح جهانی فعالیت می‌کند. بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی گواهینامه‌های صادرشده تحت نظارت ASCB را معتبر می‌دانند.
از همین رو، توصیه می‌شود متقاضیان، هنگام انتخاب مرجع صدور، به اعتبار ASCB یا IAF توجه ویژه‌ای داشته باشند.
بررسی مرجع صدور EIQM
در میان مراجع فعال در ایران، نام EIQM به‌عنوان یکی از مراجع معتبر در حوزه صدور گواهینامه‌های ایزو مطرح است.
این نهاد در وب‌سایت رسمی ASCB ثبت شده و صلاحیت فعالیت بین‌المللی دارد. این مرکز، نمایندگی از یک مرجع خارجی نیست؛ بلکه مستقیماً توسط ASCB تأیید صلاحیت شده و همین ویژگی امکان فعالیت بین‌المللی را برای آن فراهم کرده است.
EIQM تاکنون به شرکت‌هایی در کشورهای مختلف از جمله عراق، عمان، ترکیه، روسیه، هند و امارات خدمات ممیزی و صدور گواهینامه ارائه داده است. همچنین گواهینامه‌های صادره از این مرجع قابلیت دریافت کد بین‌المللی IRQAO را دارند که در وب‌سایت رسمی ASCB قابل استعلام است.
راهنمای انتخاب مرجع مناسب برای اخذ ایزو
برای سازمان‌هایی که قصد دریافت گواهینامه ایزو را دارند، انتخاب مرجع مناسب یکی از تصمیمات حیاتی محسوب می‌شود. بر اساس بررسی کارشناسان، معیارهای زیر می‌تواند در انتخاب صحیح مؤثر باشد:
- بررسی هدف از دریافت ایزو؛ آیا هدف سازمان صرفاً کسب گواهینامه است یا بهبود فرایندها؟
- اعتبار بین‌المللی مرجع صادرکننده؛ از طریق وب‌سایت‌های IAF یا ASCB می‌توان اعتبار مراجع را استعلام کرد.
- شفافیت فرایند ممیزی و صدور؛ مراحل ممیزی باید دقیق، مستند و منطبق با استانداردهای جهانی باشد.
- پشتیبانی پس از صدور؛ مرجع صادرکننده معتبر معمولاً خدمات آموزشی و مشاوره‌ای پس از صدور ارائه می‌دهد.
عواقب انتخاب مرجع نامعتبر
انتخاب نهادهای فاقد اعتبار جهانی می‌تواند تبعات منفی به همراه داشته باشد. از جمله:
- عدم‌پذیرش گواهینامه در پروژه‌های بین‌المللی؛
- خدشه‌دار شدن اعتبار شرکت در تعامل با مشتریان؛
- دشواری در استعلام گواهینامه از مراجع رسمی؛
- اتلاف هزینه و زمان برای مدارکی که ارزش اجرایی ندارند.
جمع‌بندی
پرسش «از کجا ایزو بگیریم» بیش از آنکه ساده به نظر برسد، نیازمند بررسی دقیق و شناخت کافی از ساختار اعتباردهی جهانی است.
گواهینامه‌هایی که تحت نظارت نهادهایی مانند IAF یا ASCB صادر می‌شوند، در سطح بین‌المللی معتبر بوده و می‌توانند جایگاه سازمان را در بازارهای جهانی ارتقا دهند.
در این میان، EIQM به‌عنوان یکی از مراجع فعال و دارای ثبت رسمی در ASCB، توانسته جایگاهی قابل‌توجه در حوزه صدور گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی به دست آورد.
به نظر می‌رسد با افزایش آگاهی سازمان‌ها درباره نحوه انتخاب مرجع صدور، مسیر شفاف‌تری برای دریافت گواهینامه‌های ایزو و بهره‌گیری واقعی از استانداردهای مدیریتی جهانی در کشور ایجاد شود.