تدوین پنج پرونده میراث ناملموس در کرمانشاه

عزیز مصطفایی مسئول ثبت میراث ناملموس کرمانشاه با بیان اینکه تعداد پرونده‌های میراث ناملموس در کرمانشاه بسیار زیاد است و تا ١٠ تا ۱۵ سال آینده، پرونده برای ثبت در فهرست میراث ناملموس ملی خواهیم داشت، گفت : هرچند این اقدام نیازمند بودجه است، ما با دست‌های خالی این کار را انجام می‌دهیم. متاسفانه حوزه میراث ناملموس ردیف بودجه مستقلی در وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ندارد، در حالی‌که یک بخش مهم و نرم‌افزار میراثی، میراث ناملموس است و اگر این بخش را در نظر نگیریم مطمئنا میراث ملموس از بین خواهد رفت. خوشبختانه شنیده‌ایم وزارتخانه این ردیف بودجه را به مجلس پیشنهاد داده است و امیدواریم که تصویب شود.  

مسئول ثبت میراث ناملموس کرمانشاه بیان کرد: میراث ناملموس در حوزه بحث‌های فرهنگی قرار دارد و تا اجرا نشود و مصداق عملی پیدا نکند، دیده نمی‌شود و مانند میراث ملموس به آن توجه نمی‌شود. در این دورۀ زمانی که قرار داریم و تغییرات و شکاف‌های نسلی به سرعت ایجاد می‌شوند و حتی کشورهای همسایه ما در شرف این هستند که میراث ناملموس ما را به نام خود ثبت کنند باید توجه ویژه‌ای به این آثار داشته باشیم. برای مثال کشور ترکیه قصد دارد تنبور را که خاستگاه آن کرمانشاه و منطقه دالاهوست، به نام خود ثبت جهانی کند. به عقیده من به عنوان یک مردم‌شناس، اگر بودجه برای این میراث بگذاریم و توجه بیشتری به آن داشته باشیم، نرم‌افزار فرهنگی خود را حفظ خواهیم کرد.  

این مردم‌شناس درباره وضعیت ثبت آثار ناملموس کرمانشاه در سال ۱۴۰۲ گفت: در حال حاضر متمرکز بر تدوین و گردآوری پنج پرونده در حوزه میراث ناملموس هستیم. دو بازی به نام‌های «گرگان» و «کول‌پرچه» (شکلی از بازی کبدی) در منطقه اورامانات، مهارت ساخت قَپان (وسیله اندازه‌گیری وزن)، مهارت ساخت جوراب سنتی در منطقه دالاهو و مهارت سنتی تخمه‌پزی سُنقر این آثار هستند. ٣٩ پرونده نیز در حوزه غذا آماده داریم که به وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارسال شده‌اند.   

او افزود: مهارت ساخت جوراب سنتی اثری در معرض خطر انقراض است و تنها یک بازمانده در منطقه داریم که این مهارت را می‌داند. برای زنده‌سازی و حفظ این اثر تصمیم به ثبت آن گرفتیم. در گذشته مردم دالاهو در فصل زمستان این جوراب را با شیوه دستی درست می‌کردند که در حفظ و بقای آن‌ها نقش مهمی داشت، اما امروز با تغییر شیوه زندگی و شهرنشینی این پوشش به نوعی فراموش شده است. پرونده دیگر که مربوط به تخمه سنقری است از پرونده‌های مهم این استان محسوب می‌شود. تخمه سنقر از سوغاتی‌های معروف استان کرمانشاه است. مهارت سنتی پخت این نوع تخمه نیز در دستور کار است و فعلا مقدمات آن را آماده کرده‌ایم.

مصطفایی اظهار کرد: یکی از شاخص‌های که برای ثبت آثار ناملموس در نظر می‌گیریم این است که پرونده‌ها پس از ثبت ملی به حال خود رها نشوند و وضعیت آن‌ها قبل و بعد از این اقدام تغییر کند. یکی دیگر از شاخص‌ها این است که این آثار چقدر می‌توانند در توسعه پایدار و اقتصاد محلی نقش ایفا کنند. برای مثال تخمه سنقری جایگاه ویژه‌ای در کرمانشاه دارد و بعد از ثبت ملی نیز راه برای صادرات آن مهیا می‌شود. «شیرینی کُوته» یکی دیگر از پرونده‌های ثبت‌شده کرمانشاه است که قبل از ثبت رو به فراموشی بود، اما بعد از ثبت کارگاهی برای آن درست شده و حدود ٢٠ تا ٣٠ نفر در این کارگاه مشغول به کار هستند .