خبر : لاما می‌تواند ناجی انسان در مبارزه با اچ‌آی‌وی باشد

۱۶:۴۲ – ۲۱ مرداد ۱۴۰۳

لاما‌ها یا شتر‌های خسته‌ اهل آمریکای جنوبی، به دلیل پشم و چرم منحصربه‌فردشان معروف هستند. بااین‌حال، این حیوانات اهلی‌شده به غیر از پشم و پوست خود، ابزار قدرتمند دیگری را پنهان کرده‌اند که انسان‌ها سعی دارند از آن استفاده کنند.

دانشمندان دریافته‌اند که وقتی لاما‌ها در معرض برخی از ویروس‌های کشنده‌ی انسانی قرار می‌گیرند، بدنشان پروتئین‌های ایمنی قدرتمندی را ایجاد می‌کند که شبیه پروتئین‌های تولید‌شده در گونه‌ی ما نیست.

دانشمندان مؤسسه‌ ملی سلامت ایالات متحده (NIH) با بهره‌گیری از آنچه در مورد پروتئین‌های ایمنی ویژه‌ی لاما‌ها آموخته‌اند، نوع جدیدی از آنتی‌بادی هیبریدی انسان-لاما را مهندسی کرده‌اند که می‌تواند یکی از سرسخت‌ترین ویروس‌های شناخته‌شده برای بشر، یعنی اچ آی وی را مهار کند.

ویروس نقص ایمنی انسانی یا اچ‌آی‌وی (HIV) یک تغییر‌شکل‌دهنده‌ی حیله‌گر است که می‌تواند به سرعت تکامل یابد تا آنتی‌بادی‌های انسانی را مسدود کند. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند و با اتصال به مهاجمان مضر مانند ویروس‌ها، آنها را خنثی می‌کنند.

جیانلنگ شو، زیست‌شناس از NIH و دانشگاه ایالتی جورجیا، می‌گوید آنتی‌بادی‌های معمولی حجیم و غیرچابک هستند؛ درنتیجه مکان‌یابی و چسبیدن مؤثر به ویروس برای آنها سخت است. در مقابل، آنتی‌بادی‌های لاما منحصر‌به‌فرد است. لاما‌ها مانند کوسه‌ها، آلپاکا‌ها و شتر‌ها یکی از معدود جانورانی هستند که آنتی‌بادی‌هایی بسیار کوچک به نام نانوبادی را با اندازه‌ی تقریباً یک‌دهم آنتی‌بادی معمولی تولید می‌کنند.

نانوبادی‌ها چابک و سازگار هستند و اندازه‌ی کوچک و شکل کشیده‌ آنها بدین معنی است که می‌توانند به سد دفاعی ویروس نفوذ و عفونی‌ترین قسمت‌های ویروس را سرکوب کنند.

دانشمندان NIH به‌منظور تحریک تولید نانوبادی‌های مخصوص اچ‌آی‌وی، بخشی از پوشش ویروس HIV-۱ را ۱۳ بار در طول یک سال به یک لاما تزریق کردند. آنها سپس با مهندسی دقیق، قوی‌ترین نانوبادی‌های اچ‌آی‌وی را که می‌توانستند پیدا کنند، برداشتند و با بخش‌هایی از آنتی‌بادی انسانی با اثر گسترده ترکیب کردند.

آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ گسترده (bNAbs) آنتی‌بادی‌های ویژه‌ی انسانی هستند که می‌توانند گونه‌های مختلف اچ‌آی‌وی را هدف قرار دهند. آنها برای اولین‌بار در برخی از بیماران انسانی در دهه‌ی ۱۹۹۰ یافت شدند؛ اما حتی پس از نزدیک به چهار دهه تحقیق، دانشمندان هنوز نتوانسته‌اند با استفاده از bNAbs، واکسن یا درمان طولانی‌مدتی ابداع کنند که بتواند به‌طور مؤثری دربرابر جهش‌های ویروس اچ‌آی‌وی مقاومت کند.

ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند خیلی سریع شکل خود را تغییر دهد (جهش یابد). این جهش‌ها حفظ کارآمدی و اثربخشی درمان‌ها را دشوار می‌کنند؛ زیرا ویروس می‌تواند به مقاومت دربرابر آنها دست پیدا کند.

آنتی‌بادی انسانی و نانوبادی لاما به تنهایی می‌توانند ۹۰ درصد سویه‌های HIV-۱ را خنثی کنند، اما هر کدام بخش‌های مختلفی از ویروس را هدف قرار می‌دهند. به‌گفته‌ محققان، وقتی آنتی‌بادی‌ها ترکیب شوند، رویکرد دوجانبه‌ فوق‌العاده قدرتمندی ایجاد می‌شود. آنتی‌بادی هیبریدی ساخته‌شده از انسان و لاما می‌تواند ۹۴ درصد از ۲۰۸ سویه‌ مختلف اچ‌آی‌وی را در تست‌های آزمایشگاهی سرکوب کند.

آنتی‌بادی هیبریدی جدید ده برابر مؤثرتر از نسخه‌ی قبلی آنتی‌بادی انسان-لاما است که توسط همین گروه از محققان ساخته شده است. پیتون چان، دانشجوی دکترای زیست‌شناسی از دانشگاه ایالتی جورجیا، می‌گوید این نانوبادی‌ها بهترین و قوی‌ترین آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده تا به امروز هستند و برای آینده‌ی درمان‌های اچ‌آی‌وی و تحقیقات آنتی‌بادی بسیار امیدوارکننده ظاهر شده‌اند.