خلق بی‌اغراق پرتره شهید باکری در «عاشورا»

رسانه ملی طی سه دهه گذشته سریال‌های موفقی در ژانر دفاع مقدس تولید و پخش کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به خاک سرخ، در چشم باد، شوق پرواز، وضعیت سفید، کیمیا، مینو، بازگشت پرستو‌ها و سفر به چزابه اشاره کرد. هرچند ساخت آثار ماندگار دفاع مقدسی در سال‌های اخیر کم فروغ‌تر از گذشته شده؛ اما ساخت سریال عاشورا با دست‌مایه قرار دادن زندگی شهید باکری، از فرماندهان رشید سپاه اسلام بار دیگر توجه‌ها را به این ژانر مهم در معرفی تاریخ معاصر کشور و قهرمانان ملی جلب کرده است.
صداوسیما در تلاش است در دورانی که با نام و شعار «تحول» سپری می‌کند؛ مفاهیمی، چون ایثار، مقاومت، شهادت و توسعه سبک زندگی ایثارگرانه را در جریان ساخت تولیدات نمایشی بیش از گذشته به کار بگیرد و با به تصویر کشیدن رشادت‌ها، دلیری‌ها و از جان گذشتگی‌های قهرمانان تاریخ معاصر، غرور و عرق ملی را دروجود مخاطبانش زنده‌تر کرده و نقشی در تقویت باور‌ها و هویت جوانان داشته باشد. 

سجاد رضایی‌مقدم، کارشناس حوزه سینما و تلویزیون با اشاره به نمایش مینی سریال هفت‌قسمتی «عاشورا» که پخش آن از چندی پیش از شبکه اول سیما آغاز شده است اظهار کرد: ساخت سریال‌هایی مانند عاشورا که جایگاه ویژه‌ای میان مخاطبین دارد باید افزایش یابد. زمانی که یک کار خوب باشد و کارگردان صاحب نامی با انتخاب موضوعی خوب آن را بسازد مخاطب حتی اگر پخش تلویزیونی آن را هم از دست بدهد سعی می‌کند آن را از دنیای مجازی دنبال کند. 

وی افزود: شخصیت‌پردازی خوب سریال، دکوپاژ‌ها و تصویر‌های سینمایی که به یاد ندارم نظایرشان آخرین بار چه زمانی در سریال‌های تلویزیونی دیده شده است، از نکات مثبت این سریال است و مخاطب یک سریال تلویزیونی را با کیفیت سینمایی می‌بیند.

این کارشناس حوزه سینما و تلویزیون البته از اطلاع‌رسانی برای پخش این سریال انتقاد کرد و گفت: تیزر‌های تبلیغاتی بیشتری باید برای این سریال پخش می‌شد. انتظار می‌رفت به دلیل نام کارگردان اثر، هادی حجازی فر و موضوع سریال مانور تبلیغاتی بیشتری روی سریال داده شود.

رضایی‌مقدم افزود: نسخه سینمایی موقعیت مهدی قطعا در قالب خودش در سینما یک اثر شاهکار است و به معنای واقعی از ساختن یک اثر جنگی صرف دور شده. بسیاری از آثار سینمایی ما یک اثر جنگی می‌توانند باشند که اگر صدا و دیالوگ‌ها حذف بشوند و در یک کشور دیگری پخش شوند، شاید با یک اثر سینمایی که در جنگ جهانی ساخته شده است، تفاوتی نداشته باشند. یعنی تفکر دفاع مقدس در آن‌ها بروز و ظهور نداشته نباشد.

وی با بیان اینکه، اما فیلم موقعیت مهدی به معنای واقعی تفکر دفاع مقدس دارد و ساخت یک پرتره دقیق است؛ چراکه تلاش می‌کند مهدی باکری را از زوایای مختلف روایت کند، گفت: مهدی باکری در خانه، مهدی باکری در ارتباط با برادرش، با همرزم هایش؛ همه این اتفاق‌ها باعث می‌شود که اثر پرتره درستی خلق بشود که این موضوع در نسخه سینمایی به دلیل بسته بودن دست کارگردان ممکن است کمتر محقق شده باشد، اما در سریال بیشتر به آن پرداخته شده است.

این کارشناس حوزه سینما و تلویزیون ادامه داد: در نسخه سریالی سکانس‌های مربوط به زمان حضور شهید باکری در شهرداری به دلیل زمان بیشتر، با جزئیات بیشتری نمایش داده شده است.

رضایی‌مقدم با تاکید برلزوم ساخت سریال‌های کوتاه مانند عاشورا گفت: ساخت برخی آثار عظیم هنری زمان‌بر هستند مانند سریال سلمان فارسی که در جایگاه خود می‌تواند خوب باشد. اما سازمان صداوسیما احتیاج به آثار زودبازدهی هم دارد که زودتر به آنتن برسد. از این رو قطعا باید به ساخت مینی‌سریال‌ها بیشتر پرداخته بشود و موضوعاتی از قبیل موضوع سریال عاشورا که نیاز جامعه امروز است در زمان درست تولید و نمایش داده شود تا اثرگذار باشد.

وی افزود: مینی سریال به دلیل زمان ساخت کمتر و در عین حال، پرداختن به جزئیات، از کلیشه‌ها به دور است و می‌تواند در زمان کمتر تاثیرگذار باشد. از طرفی پرداختن به موضوعاتی مانند دفاع مقدس به دلیل سختی کار، ممکن است سختی‌هایی برای عوامل داشته باشد که مینی سریال کمتر با این مشکلات مواجه است.

این کارشناس حوزه سینما و تلویزیون در خصوص رویکرد جدید تلویزیون در پرداختن به زندگی قهرمانان ملی نیز بیان کرد: می‌توان گفت هنوز با وضعیت ایده‌آل در پرداختن و گفتن از قهرمانان ملی فاصله داریم. به تعداد تمام قهرمانانی که در تاریخ سریال‌سازی و فیلم‌سازی دنیا وجود دارد، ما فقط در چند سال دفاع مقدس الگو و قهرمان داریم. علاوه بر این، ما قهرمانان ملی بسیار دیگری نیز در تاریخ کشور خودمان داریم و هرچقدر در این حوزه کار بشود، هنوز هم با مطلوب فاصله زیادی داریم؛ هرچند تلاش‌هایی که در این حوزه صورت می‌گیرد، قابل تقدیر است.

رضایی‌مقدم اضافه کرد: چه خوب است دقت شود کار‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود بسیار عالی و به نحو احسن انجام شود تا سوژه‌سوزی نشود. قطعا هر اثری بدون مخاطب و بدون اینکه به هدف برسد با ساخته نشدن آن تفاوتی ندارد و مهم است که بتوانیم طوری تولید کنیم که مخاطب بتواند با اثر ارتباط مثبت برقرار کند و آگاهی‌اش ارتقا یابد.

وی یکی از دلایل کم‌تر شدن سهم آثار دفاع مقدسی در تلویزیون و سینما را هزینه بالا، سختی تولید و سنگینی که ساخت این نوع آثار دارند عنوان کرد که علاقه سازنده را برای کار کردن در این زمینه کمتر کرده است.

این کارشناس رسانه گفت: موفقیت یک اثر هنری، اضلاعی دارد؛ یک ضلع ساختن یک سریال و یا یک اثر سینمایی خوب، داشتن داستان و قهرمان است و این چیزی است که به وفور در دفاع مقدس وجود دارد و قطعا پشت تمام آن‌ها یک داستان و یک درام وجود دارد. 

رضایی‌مقدم اضافه کرد: ضلع دیگر ساخت یک اثر هنری ملموس بودن آن برای مخاطب است. موضوعات دفاع مقدسی و اهمیت داشتنشان برای قاطبه جمعیت کشور موضوعاتی هستند که از پیش، مخاطب خودشان را دارند، مخصوصا در قالب سریال و در تلویزیون.

این کارشناس حوزه سینما و تلویزیون افزود: لازمه بیشتر پرداختن به این قهرمانان این است که درباره آن‌ها پژوهش انجام و در قالب سریال و فیلم در تلویزیون و سینما پرداخته شود تا تبدیل به آثاری شوند که خروجی خوب و درخشانی به نمایش می‌گذارند.