مجادله ادبی احمد شاه مسعود با سفیر اسبق ایران درباره شعر تاجیکستان

علی‌اصغر شعردوست، تنها ایرانی است که مدال «رودکی» را که عالی‌ترین نشان دولت تاجیکستان است از دست رئیس جمهور این کشور دریافت کرده است. مدال مذکور به خاطر تالیفاتش، به ویژه کتاب «چشم‌انداز شعر امروز تاجیکستان» به او اهدا شده است. این کتاب در تاجیکستان به قدری با استقبال مواجه شد که بدون آنکه حمایت و تبلیغ خاصی از آن صورت بگیرد، در مدت کوتاهی به چاپ دوم رسید و در سال انتشارش، برگزیده جایزه کتاب سال تاجیکستان شد.

بدین‌ترتیب، علی‌اصغرشعردوست به استثنای «محمد نوری عثمانوف» که مترجم قرآن و رئیس انستیتوی خاورشناسی و آکادمی علوم مسکو بوده، تنها خارجی است که عالی‌ترین نشان دولت تاجیکستان را دریافت کرده است. مدتی بعد از این رویداد، شعردوست در کسوت سفیر ایران در تاجیکستان شروع به فعالیت کرد و همچنین به عضویت اتحادیه نویسندگان تاجیکستان و عضویت حقیقی آکادمی علوم این کشور درآمد.

شعردوست، در گفتگو با خبرنگار ستاد خبری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به نقل خاطره‌ای پرداخت که مربوط به کتاب «چشم‌انداز شعر امروز تاجیکستان» است؛ خاطره دیدار و گفت‌وگویش با احمد شاه مسعود؛ در حالی که این فرمانده نظامی افغانستانی، کتاب او را در دست داشته است…! در ادامه خاطره سفیر اسبق ایران در تاجیکستان از زبان خودش نقل شده است:

در بین کتاب‌های تالیفی من در تاجیکستان، یک کتاب حائز اهمیت تلقی شد. داستان تالیف آن کتاب این بود که من چندین سال به واسطه نوشتن مقدمه بر کتاب شاعران متعددی از تاجیکستان به خواندن اشعار این شاعران مشغول بودم و با زبان شعری و شخصیت ادبی آن‌ها آشنا شدم و مجموعه مطالعات و یادداشت‌هایم در این باره را با عنوان «چشم‌انداز شعر امروز تاجیکستان» در ایران و تاجیکستان منتشر کردم. 

به یاد دارم مدتی بعد از انتشار این کتاب، در یکی از سفر‌هایی که به عنوان مسئول هیئت فرهنگی برای شرکت در جشن استقلال تاجیکستان به شهر دوشنبه داشتم، با احمد شاه مسعود در لابی هتلی در آن شهر ملاقات کردم. او کتاب من را در دست داشت و وقتی به هم رسیدیم با اشاره به آن کتاب خطاب به من گفت: «برادر چه کار کردی؟!» در پاسخ گفتم: «ایراد کارم در کجاست؟» او گفت: «ایرادش این است که شما در عنوان کتاب نوشته‌اید «چشم‌انداز شعر امروز تاجیکستان»، در حالی که باید می‌نوشتید «چشم‌انداز شعر امروز تاجیک» که تاجیک‎‌های افغانستان را هم شامل بشود».

من در پاسخ گفتم: «جناب احمد شاه، به دو دلیل عنوان «شعر تاجیکستان» برای این کتاب انتخاب شده و معتقدم این انتخاب درست است؛ اول اینکه که من در حین خواندن کتاب‌های شعر شاعران تاجیکستان شناختی از شعر معاصر تاجیکستانی‌ها به دست آورده بودم و از کتاب‌های شاعران تاجیک افغانستان شناختی نداشتم. دوم اینکه با شناختی که من از فضای نشر و ادبیات فارسی دارم، شاهدم که شاعران افغانستانی الحمدلله در ایران جایگاه خوبی دارند و کتاب‌هایشان در آنجا منتشر و معرفی شده و می‌شود؛ اما شاعران تاجیکستانی با وجود علاقه زیادی که به انتشار کتاب‌ها و بسط آثارشان در ایران دارند، تا به امروز کتاب‌هایشان در ایران منتشر نشده و تلاش من این بود که این ارتباط و تعامل با شعر تاجیکستان برقرار شود. درست مانند ارتباط موثری که شاعران ایرانی با شاعران افغانستانی پیدا کرده‌اند». 

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۲۰ اردیبهشت آغاز به‌کار کرده و تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مصلی امام خمینی (ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.