چطور فعالیت هسته‌ای تهران محاسبات دولت بایدن را تنظیم کرده است؟

 گزینه‌ها و فضای دولت بایدن در قبال ایران مورد انتقاد فضای داخلی و جمهوری خواهان آمریکا قرار گرفته است درحالی که به اذعان تحلیلگران آمریکایی ایران یک قدرت هسته‌ای شده است، کاخ سفید در حال پذیرش این واقعیت است و بر این اساس اتمسفری که چنین انگاره‌ای برای طرف آمریکایی ساخته، جای بررسی دارد. اخیرا گرگ پریدی از اعضای ارشد بخش خاورمیانه در اندیشکده مرکز منافع ملی آمریکا اذعان کرده که «ایران یک قدرت هسته‌ای است و کاخ سفید در حال پذیرش این واقعیت است.» اعترافی که فرامتن بسیار مهمی دارد.

این‌تحلیلگر اندیشکده مرکز منافع ملی آمریکا معتقد است که بعد از تبادل زندانیان که هفته گذشته بین آمریکا و ایران پس از انتقال شش میلیارد دلار از درآمد نفتی ایران انجام شد، منتقدان دولت بار دیگر مخالفت خود را با معامله دولت فعلی ایران ابراز کردند و علاوه بر شروط تایید شده توافق مبادله زندانیان و انتقال دارایی‌ها، در ماه‌های اخیر همچنین مشخص شده که تلاش‌های گسترده‌تری برای تشویق ایران به کاهش سرعت برنامه غنی‌سازی اورانیوم و کاهش تنش‌ها در خاورمیانه در جریان است. هدف از این کار ایجاد تفاهمات غیررسمی با ایران از طریق ترکیبی از خط قرمز‌های آمریکا و کاهش آشکار تحریم‌ها که صادرات نفت ایران را هدف قرار می‌دهد به‌جای مذاکره برای توافق رسمی است.

نکته جالب اعتراف این تحلیلگر آمریکایی به فقدان هرگونه جایگزین‌های بهتر برای دولت بایدن در مواجهه جدید با ایران است. به‌طوری که او نیز معتقد است دولت بایدن برای جلوگیری از تشدید بحران با ایران و مقابله با تحرکات عربستان سعودی برای بالا بردن بهای نفت این رویکرد را ایجاد می‌کند، اما دو اقدام می‌تواند تلاش بایدن برای انتخاب مجدد در سال ۲۰۲۴ را تضعیف کند.
نکته دیگر این که در حالی دولت بایدن به‌دنبال پیگیری یک توافق چندوجهی برای عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل است تا روابط آمریکا و عربستان را بهبود بخشد که هیچ نشانه‌ای وجود ندارد سیاست تولید نفت عربستان بخشی از مذاکرات کنونی آمریکا و عربستان سعودی باشد. 
 
میانجیگری قطر و عمان
بحث دیگر این اندیشکده مربوط به توافق تهران واشنگتن است. به‌اعتراف این نهاد آمریکایی گرچه تلاش‌های میانجیگران شامل قطر و عمان برای تقویت این تلاش ادامه دارد، ولی با این حال بعید است پیش از انتخابات نوامبر۲۰۲۴ آمریکا شاهد توافق رسمی باشیم. این موضعگیری مقامات آمریکایی درحالی است که ایران معتقد است که اگر طرف آمریکایی از چندگانگی برخورد کردن خارج شود و نیت و اراده واقعی خود را نشان دهد دستیابی به یک توافق برای بازگشت همه طرف‌ها به برجام و لغو تحریم‌های ایران دورازدسترس نیست.
 
استمرار تبادل پیام‌ها
اما در طرف ایرانی چه خبر است؟ یکی از اقدام‌هایی که به‌طور ثابت در دستور کار دستگاه دیپلماسی قرار دارد تلاش برای لغو تحریم‌ها آن‌هم از مسیر دیپلماسی عزتمندانه و از طریق مذاکراتی است که با طرف‌های مختلف در این رابطه داریم؛ مثلا در ارتباط با عمان به دلیل علاقه‌مندی آن‌ها و هم به دلیل ابتکاری که به نام سلطان عمان روی میز قرار دارد در این رابطه گفتگو شده است.
از سوی دیگر فضای مثبت ناشی از تبادل زندانیان ایران و آمریکا فضای جدیدی گشود و دارایی‌های ما پس از سال‌ها از کره جنوبی از مسیر رسمی بانکی و بدون اعمال تحریم توانست در اختیار بانک مرکزی و در دسترس بانک‌های معرفی شده توسط بانک مرکزی قرار گیرد.

همچنین ایران در نیویورک در گفتگو‌هایی که با سیاستمداران سابق آمریکایی در جلسات اندیشکده‌ها داشت، تاکید کرد که بحث لغو تحریم‌های ایران و بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات‌شان برای تهران حائز اهمیت است و به‌طور طبیعی تبادل پیام‌ها بین دو طرف جریان دارد و موضوع جدیدی نیست و ایران به تلاش برای لغو تحریم‌ها از مسیر دیپلماسی و مذاکره ادامه خواهد داد. هرچند جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به یک توافق خوب و پایدار به تلاش‌های خودش از مسیر دیپلماسی همچنان ادامه خواهد داد، اما با وجود این تهران تاکید کرده در بازه جدید و در این دولت اقدام‌ها و رفتار ریاکارانه آمریکا را هرگز تحمل نمی‌کند.

البته فرامتن مهم دیگر توجه به این نکته است که لزوما این‌طور نیست که همیشه همه چیز بخواهد از کانال برجام عبور کند، چراکه جمهوری اسلامی ایران دست بسته نیست و ضمن این‌که مسیر دیپلماسی و مذاکره را برای رسیدن به توافق دنبال می‌کند، اما این موضوع طرف‌های دیگری هم دارد؛ این یعنی رویکرد مثبت و اقدام‌های سازنده طرف‌های دیگر هم برای رسیدن به توافق، خود یک موضوع مهم است.

وارونه‌نمایی آمریکایی‌
به تعبیر رئیس‌جمهور نقض مکرر تعهدات از جانب آمریکایی‌ها موجب ایجاد فضای بی‌اعتمادی در مذاکرات شده و اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر عدم انحراف فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران در ۱۵گزارش فصلی این آژانس یعنی در جریان توافق هسته‌ای تنها طرفی که به تعهدات خود عمل کرده، جمهوری اسلامی ایران بوده و آمریکا و کشور‌های اروپایی نقض عهد کرده‌اند و حالا این آمریکایی‌ها هستند که باید از دولت خود بپرسند چرا با وجود اجرای تعهدات از سوی ایران و عدم انحراف فعالیت‌های هسته‌ای همچنان سیاست فشار و تحریم علیه ایران ادامه دارد؟

منبع: جام جم