کودتای ۲۸ مرداد غیردموکراتیک بود

آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) برای اولین بار در پادکستی در حین صحبت در خصوص عملیات این آژانس برای فراری دادن ۶ دیپلمات آمریکایی از ایران در سال ۱۳۵۸ به طور رسمی اعتراف کرد که کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که منجر به برکناری دولت «محمد مصدق» نخست‌وزیر وقت ایران شد، دموکراتیک نبود.

مقامات آمریکایی پیش‌تر نیز اظهارات مشابهی را در خصوص این کودتای تحت حمایت ایالات متحده مطرح کرده بودند، اما حال سیا پس از ۷۰ سال این مسئله را به طور رسمی اعلام کرده است.

سیا در بیانیه‌ای در پاسخ به سوال آسوشیتدپرس در این زمینه گفت: سران سیا متعهد هستند که تا جای ممکن با عموم مردم روراست باشند. این پادکست بخشی از این تلاش است و اگر ما بخواهیم این داستان فوق‌العاده را تعریف کنیم، مشخص بودن شرایط تاریخی پیرامون این رویداد‌ها و نقش سیا در آن‌ها مهم است.

نمایندگی ایران در سازمان ملل در پاسخ به سوالی از آسوشیتدپرس کودتای ۲۸ مرداد را «سرآغاز دخالت‌های مکرر آمریکا در امور ایران» توصیف کرد.

سخنگوی آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا در این پادکست از صحبت‌های خود در رابطه با فرار ۶ دیپلمات آمریکایی از ایران در سال ۱۳۵۸ گفت که این اشخاص در منزل سفیر کانادا در ایران پناه گرفته بودند و دو مامور سیا برای فراری دادن آن‌ها در قالب اعضای ساخت یک فیلم علمی تخیلی وارد تهران شدند.

این سخنگو با اشاره که نام مامور اول سیا در این عملیات «آنتونیو تونی کندز» و نام مامور دوم «اد جانسون» بوده است.

سخنگوی سیا در ادامه این پادکست به نقل قولی از تاریخ‌دانان پرداخت که می‌گفتند اکثریت فعالیت‌های مخفی سیا در طول تاریخ در راستای «حفظ و تقویت» دولت‌های منتخب محبوب بوده است. وی با اشاره به کودتای ۲۸ مرداد در ایران گفت: ما باید بپذیریم که این مورد یکی از بزرگترین استثنا‌های این قاعده است.

یکی از تاریخ‌دانان سیا که در این پادکست حضور داشت، با تایید این مسئله گفت: این یکی از موارد استثنا است.

به نوشته آسوشیتدپرس، نقش آمریکا در این کودتا از مدت‌ها قبل مشخص شده بود، اما برخی از تاریخ‌دانان طی سال‌های گذشته اختلاف نظراتی در رابطه با میزان نفوذ سیا در رویداد‌های آن دوره داشتند.

وزیر خارجه وقت آمریکا در سال ۲۰۰۰ درخصوص «نقش حائز اهمیت» سیا در این رویداد سخن گفته بود. «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری وقت آمریکا در سال ۲۰۰۹ فعالیت‌های سیا را مسبب سقوط دولت دموکراتیک منتخب ایران دانسته بود.

اما در تمامی این زمان خود آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا در این گفتگو‌ها غایب بود. تاکنون اسناد زیادی از سوی سیا درخصوص فعالیت‌هایش در آن زمان منتشر نشده است و اعتراف سیا مبنی بر اینکه در سال ۱۹۶۰ میلادی (۱۳۴۰ شمسی) بسیاری از اسناد در رابطه با این کودتا از بین رفته است، تنها مسائل تاریخی را پیچیده‌تر می‌کند.

یک عضو آرشیو امنیت ملی آمریکا در این رابطه گفت: نمی‌توان گفت که خود عملیات کودتا از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده است. بخش‌های مهمی از این مدارک محفوظ هستند و تنها باعث سردرگمی‌های عمومی و داستان‌سرایی‌هت در رابطه با نقش آمریکا می‌شود.